قهوه ترک به نامهایی چون قهوه یونانی و ارمنستانی هم شناخته میشود و نوشیدن آن در مناطق خاورمیانه، شمال آفریقا، ارمنستان، سومالی و کشورهای حوزه بالکان رایج است.
میگویند روش تهیه این قهوه در دمشق ابداع شد و در زمان امپراتوری عثمانی گسترش یافت. فرهنگ خوردن قهوه در کشورهای حوزه بالکان بسیار رایج است؛ به ویژه خوردن قهوههایی که با روشهای ویژه تولید میشوند.
این روزها قهوه ترک هنوز هم به عنوان یک نوشیدنی سنتی در کشورهایی چون یونان، مصر و رستورانهای ترکی در سراسر جهان رواج دارد.
در شبه جزیره عربستان هم سنتی خاص برای نوشیدن قهوه وجود دارد. نخستین بار درخت قهوه در سال 1100 پس از میلاد به این منطقه آورده شد و پس از آن نوشیدن آن در میان اعراب گسترش یافت.
در سال 1475 نخستین قهوهخانه در پایتخت امپراتوری بیزانس راهاندازی شد که در آن قهوه ترک سرو میشد. بر اساس روایات، صاحب این قهوهخانه اهل یونان بود. پس از آن یک قهوهخانه در استانبول احداث شد.
حدود سال 1600 میلادی بود که قهوه به اروپای مرکزی راه یافت و در سال 1607 در بندر ونیز به دنیای جدید معرفی شد. چندی نگذشت که قهوه به محبوبترین نوشیدنی دنیا تبدیل شد که تا امروز هم این روند ادامه دارد
امروزه در هر سال بیش از 400 میلیارد فنجان قهوه در جهان مصرف میشود و بزرگ ترین تولید کننده قهوه در جهان برزیل است.
قهوه و قهوه ترک
در ترکیه تا سال 1980 به قهوه ترک، همان قهوه میگفتند. در این سال بود که قهوههایی که به روشهای اروپایی حاضر میشدند وارد این کشور شدند و از آن زمان به بعد واژه "ترک" پس از قهوه برای نشان دادن قهوه سنتی به کار برده شد.
برای درست کردن قهوه ترک به روش سنتی آن، مواد خاصی لازم است. ترکها قهوه را در فنجانهای دستهدار نمینوشیدند. آنها از فنجانهای کوچک بیدسته استفاده میکردند و فنجان را در ظرفی مسی با دسته چوبی قرار میدادند.
برای قهوه ترک به یک ظرف کوچک قهوه جوش، اجاق و یک قاشق چایخوری نیاز دارید. اجزای تشکیل دهنده قهوه شما هم قهوه، آب سرد و شکر (در صورت علاقه) است.
از قاشق برای اندازهگیری قهوه و شکر استفاده میکنند. قاشقهای چای خوری که ترکها از آن استفاده میکنند معمولا یک سانتیمتر طول و نیم سانتیمتر عرض دارند.
روش تهیه:
راز یک قهوه خوشمزه در پخت آن روی حرارت ملایم است. میگویند قهوه نباید زودتر از پنج دقیقه حاضر شود. برای قهوه ترک، مانند همه انواع دیگر قهوهها باید از پودر دانههای قهوه تازه برشته شده استفاده کنید. قهوهای که زیاد برشته شده باشد، ترجیح دارد اما حتی آنهایی که به طور متوسط هم برشته شدهاند عطر و بوی خوبی میدهند.
برای آسیاب کردن دانههای قهوه میتوانید از آسیبهای قدیمی یا امروزی استفاده کنید. فرقی ندارد؛ مهم این است که در پایان پودر قهوهای یکدست داشته باشید.
دانههای قهوه ترک باید خیلی خوب آرد شوند و پودر کاملا ریز و یکدستی داشته باشند. پودر قهوهای که برای طبخ قهوه ترک به کار میرود، معمولا بهترین نوع پودر قهوه است.
برای گرفتن نتیجه بهتر، باید از آب سرد استفاده کنید. اگر هم میخواهید شکر در آن بریزید، از شکرهایی استفاده کنید که به راحتی در آب حل میشوند.
میزان آب مورد نیاز را هم میتوانید با یک فنجان اندازه بگیرید. معمولا ابتدا آب را داخل ظرف قهوهجوش میریزند و بعد قهوه و شکر را به آن اضافه میکنند.
برای هر فنجان قهوه، یک تا دو قاشق قهوه لازم است.
در ترکیه، برای بیان میزان شیرینی قهوه چهار درجه دارند: به قهوه بدون شکر، ساده؛ قهوهای که نصف قاشق چایخوری شکر داشته باشد، «شکرلی»؛ قهوهای که یک قاشق شکر دارد، «ارتا شکرلی» و به قهوهی با شکر زیاد «چوخ شکرلی» می گویند.
قهوه را تا زمانی که شکر آن حل شود، هم بزنید.
بعد از این مرحله، قاشق را از قهوهجوش بیرون بیاورید و قهوهجوش را روی حرارت اجاق بگذارید. در مدتی که قهوه روی حرارت قرار دارد اصلا آن را هم نزنید، زیرا باعث میشود کف قهوه از بین برود.
زمانی که قهوه شروع به جوشیدن کرد، ظرف را از روی اجاق بردارید و قهوه را در ظرف بریزید.
قهوه ترکی که درست آماده شده باشد، یک لایه نازک از کف روی خود دارد. چنین کفی تنها زمانی به دست میآید که آب استفاده شده سرد باشد و قهوه با حرارت اندک به جوش بیاید.
میتوانید 20 ثانیه پس از جوش آمدن قهوه صبر کنید، سپس قهوه را از روی چراغ بردارید. اما به این ترتیب قهوه یکدست و خوش طعمی دارید که کفی روی آن نیست.
برای اینکه هم قهوه یکدست داشته باشید و هم کف روی آن را، میتوانید زمانی که کف تشکیل شد آن را در فنجان بریزید و بگذارید باقی قهوه بیشتر بجوشد.
البته روشهای دیگری هم برای تهیه قهوه ترک وجود دارد. مثلا در برخی از مدارس آشپزی، میگویند ابتدا آب را داغ کنید، بعد شکر را به آن اضافه کنید و بگذارید خوب حل شود. محصول این کار شربتی است که دمای جوش بالاتری نسبت به آب دارد. آنگاه قهوه و هل را به آن اضافه کنید و بگذارید که مخلوط به قلقل بیفتد.
وقتی مایع به جوش آمد، پیش از آنکه آن را در فنجان بریزید، یک بار آن را از روی حرارت بردارید و دوباره پس از چند لحظه روی حرارت قرار دهید(برخی تا سه بار این حرکت را انجام میدهند). دوباره بگذارید قهوه جوش بیاید. با این کار قهوه خوش عطرتری خواهید داشت.
آداب نوشیدن قهوه ترک
معمولا قهوه ترک را خیلی آرام مینوشند. در کنار آن یک لیوان آب سرد هم سرو میشود. آب را پیش از قهوه مینوشند تا دهان تازه باشد و طعم قهوه را بهتر درک کنند.
بعضیها هم پیش از خوردن قهوه (به ویژه بعد از غذا) یک لیوان
راز یک قهوه خوشمزه در پخت آن روی حرارت ملایم است. میگویند قهوه نباید زودتر از پنج دقیقه حاضر شود. برای قهوه ترک، مانند همه انواع دیگر قهوهها باید از پودر دانههای قهوه تازه برشته شده استفاده کنید. قهوهای که زیاد برشته شده باشد، ترجیح دارد اما حتی آنهایی که به طور متوسط هم برشته شدهاند عطر و بوی خوبی میدهند.
برای آسیاب کردن دانههای قهوه میتوانید از آسیبهای قدیمی یا امروزی استفاده کنید. فرقی ندارد؛ مهم این است که در پایان پودر قهوهای یکدست داشته باشید.
دانههای قهوه ترک باید خیلی خوب آرد شوند و پودر کاملا ریز و یکدستی داشته باشند. پودر قهوهای که برای طبخ قهوه ترک به کار میرود، معمولا بهترین نوع پودر قهوه است.
برای گرفتن نتیجه بهتر، باید از آب سرد استفاده کنید. اگر هم میخواهید شکر در آن بریزید، از شکرهایی استفاده کنید که به راحتی در آب حل میشوند.
میزان آب مورد نیاز را هم میتوانید با یک فنجان اندازه بگیرید. معمولا ابتدا آب را داخل ظرف قهوهجوش میریزند و بعد قهوه و شکر را به آن اضافه میکنند.
برای هر فنجان قهوه، یک تا دو قاشق قهوه لازم است.
در ترکیه، برای بیان میزان شیرینی قهوه چهار درجه دارند: به قهوه بدون شکر، ساده؛ قهوهای که نصف قاشق چایخوری شکر داشته باشد، «شکرلی»؛ قهوهای که یک قاشق شکر دارد، «ارتا شکرلی» و به قهوهی با شکر زیاد «چوخ شکرلی» می گویند.
قهوه را تا زمانی که شکر آن حل شود، هم بزنید.
بعد از این مرحله، قاشق را از قهوهجوش بیرون بیاورید و قهوهجوش را روی حرارت اجاق بگذارید. در مدتی که قهوه روی حرارت قرار دارد اصلا آن را هم نزنید، زیرا باعث میشود کف قهوه از بین برود.
زمانی که قهوه شروع به جوشیدن کرد، ظرف را از روی اجاق بردارید و قهوه را در ظرف بریزید.
قهوه ترکی که درست آماده شده باشد، یک لایه نازک از کف روی خود دارد. چنین کفی تنها زمانی به دست میآید که آب استفاده شده سرد باشد و قهوه با حرارت اندک به جوش بیاید.
میتوانید 20 ثانیه پس از جوش آمدن قهوه صبر کنید، سپس قهوه را از روی چراغ بردارید. اما به این ترتیب قهوه یکدست و خوش طعمی دارید که کفی روی آن نیست.
برای اینکه هم قهوه یکدست داشته باشید و هم کف روی آن را، میتوانید زمانی که کف تشکیل شد آن را در فنجان بریزید و بگذارید باقی قهوه بیشتر بجوشد.
البته روشهای دیگری هم برای تهیه قهوه ترک وجود دارد. مثلا در برخی از مدارس آشپزی، میگویند ابتدا آب را داغ کنید، بعد شکر را به آن اضافه کنید و بگذارید خوب حل شود. محصول این کار شربتی است که دمای جوش بالاتری نسبت به آب دارد. آنگاه قهوه و هل را به آن اضافه کنید و بگذارید که مخلوط به قلقل بیفتد.
وقتی مایع به جوش آمد، پیش از آنکه آن را در فنجان بریزید، یک بار آن را از روی حرارت بردارید و دوباره پس از چند لحظه روی حرارت قرار دهید(برخی تا سه بار این حرکت را انجام میدهند). دوباره بگذارید قهوه جوش بیاید. با این کار قهوه خوش عطرتری خواهید داشت.
آداب نوشیدن قهوه ترک
معمولا قهوه ترک را خیلی آرام مینوشند. در کنار آن یک لیوان آب سرد هم سرو میشود. آب را پیش از قهوه مینوشند تا دهان تازه باشد و طعم قهوه را بهتر درک کنند.
بعضیها هم پیش از خوردن قهوه (به ویژه بعد از غذا) یک لیوان عرق نعنا مینوشند
نوشیدنی قهوه نوعی نوشیدنی گرم است که از دانه برشته شده قهوه که از گیاه قهوه بدست می آید، تهیه می شود.
این نوع نوشیدنی همچون چای، جایگاه خاصی در انواع نوشیدنی های گرم دارد. با اضافه نمودن مواد مختلف به نوشیدنی قهوه و همچنین با روش های مختلف دم کردن آن، انواع متفاوتی از این نوع نوشیدنی را تهیه می کنند.
روش های مختلف دم کردن قهوه
برای تهیه نوشیدنی قهوه، قهوه را می توان به صورت های مختلف دم کرد. تمام این روش ها را به چهار دسته کلی تقسیم بندی نموده اند که تفاوت این روش ها تنها به این نکته بستگی دارد که چگونه آب را به قهوه اضافه می کنند.
جوشاندن
یکی از روش های قدیمی دم کردن قهوه که هنوز در خاور میانه، آفریقای شمالی، ترکیه و یونان به کار می رود، این است که قهوه را به همراه آب، داخل قوری می ریزند و اجازه می دهند که آرام به جوش آید. این نوع قهوه را گاهی شیرین مصرف می کنند. برای این کارچند حبه قند داخل قوری می ریزند و می گذارند تا همراه قهوه به جوش آید. گاهی به این قهوه هل هم اضافه می کنند.
قهوه ترک به این روش تهیه می شود. قهوه بدست آمده، نوشیدنی غلیظی است که رویش کف دارد و پودر قهوه هم در ته فنجان، ته نشین شده است.
تحت فشار قرار دادن
قهوه اسپرسو ، با تحت فشار قرار دادن آب داغ تهیه می شود. این روش برای تهیه انواع نوشیدنی های قهوه به کار می رود. قهوه اسپرسو طعم متمایزی داشته و به علاوه رویش ماده خامه مانندی جمع می شود.
در این روش از نوعی قوری که سه بخش دارد استفاده می کنند. در قسمت پایینی، آب می ریزند. پس از آن که آب به جوش می آید، با فشار وارد قسمت میانی می شود که پودر قهوه در آن قسمت قرار دارد. در نهایت، نوشیدنی قهوه در قسمت بالایی قوری جمع می شود. معمولاً قوری را روی گاز می گذارند تا عملیات تهیه قهوه صورت گیرد.
کمک گرفتن از نیروی جاذبه
روشی دیگر برای تهیه ی نوشیدنی قهوه، قرار دادن پودر قهوه داخل یک صافی است که آب جوش قطره قطره روی قهوه می چکد. طعم این قهوه به میزان آب و قهوه بسیار بستگی دارد. اما کلاً طعم قهوه اسپرسو از این قهوه بهتر است. در این روش با استفاده از نیروی جاذبه، آب از میان پودر قهوه عبور می کند و قهوه خوش طعمی را ایجاد می نماید.
خیس کردن
در این روش از استوانه ای شیشه ای که دارای پیستون صافی داری است استفاده می کنند. قهوه و آب جوش در استوانه با هم مخلوط می شوند (معمولاً به مدت چند دقیقه) قبل از آن که پیستون که به شکل فویل است، پایین بیاید. در این هنگام نوشیدنی قهوه در قسمت بالایی آماده ریختن است.
قهوه های کیسه ای نسبت به چای کیسه ای کمیاب ترند. این امر به دلیل آن است که در تهیه ی قهوه کیسه ای باید مقدار زیادی قهوه آسیاب شده (نسبت به چای به کار رفته در چای کیسه ای) به کار برد که از نظر اقتصادی برای تولید کنندگان این محصولات، با صرفه نمی باشد.
در تمام این روش ها از مخلوط آب جوش با قهوه آسیاب شده (دانه قهوه ای که برشته و آسیاب شده است) استفاده می شود. پودر قهوه یا پشت صافی باقی می ماند یا همراه نوشیدنی داخل فنجان ریخته می شود. میزان ریز بودن دانه قهوه بستگی به نوع نوشیدنی دارد که قرار است با آن تهیه شود.
دستگاه های برقی تهیه قهوه، آب را جوش می آورند و سپس مواد لازم را بدون این که لازم باشد انسان کمک زیادی کند، با هم مخلوط می کنند. این دستگاه ها بر اساس برنامه زمان بندی خاصی عمل می کنند. افرادی که در تهیه نوشیدنی قهوه مهارت دارند، دانه های سبز قهوه خام و دم کردن آنها به روش سنتی را ترجیح می دهند.
انواع نوشیدنی قهوه
قهوه تلخ: نوعی قهوه ی دم کرده است که بدون شکر، شیر و دیگر مواد افزودنی مصرف می شود.
شیر قهوه: قهوه ای است که پس از تهیه ی آن، شیر و گاهی شکر اضافه می کنند.
کاپوچینو: نوعی اسپرسو است که با شیر کف کرده و گاهی شکر و کاکائو تهیه می شود.
قهوه معطر: در برخی کشورها، به نوشیدنی قهوه مواد مختلفی اضافه می نمایند. شکلات یکی از مرسوم ترین این مواد است که یا روی قهوه آماده شده می پاشند یا همراه با قهوه هنگام دم کردن، مخلوط می کنند. البته از برخی ادویه جات از جمله دارچین، جوز هندی، هل و.. هم برای معطر نمودن قهوه استفاده می کنند.
قهوه یونانی یا قهوه ترک: این نوع قهوه را با جوشاندن پودر بسیار ریز قهوه در آب تهیه می کنند. این نوع قهوه را داخل قوری مسی که دسته بلندی دارد و سر آن باز است درست می کنند. زمانی که قهوه را داخل فنجان می ریزند، صافی نمی گذارند و بنابراین، پودر قهوه که دیگر به تفاله قهوه تبدیل شده است هم داخل فنجان می ریزد. معمولاً فنجان را تا مدتی حرکت نمی دهند تا این پودر قهوه کاملاً ته نشین شود. گاهی به این نوع قهوه ادویه و شکر هم اضافه می کنند.
قهوه فوری
قهوه فوری پودری است که قابل حل شدن در آب یا شیر می باشد. این نوع قهوه به روشی بسیار متفاوت از قهوه هایی که در بالا در موردشان توضیح داده شد، تهیه می شوند. البته این نوع قهوه مسلماً طعم قهوه هایی که برای درست کردن آنها زمان صرف می شود، را ندارد. برخی این نوشیدنی را غیر قابل تحمل به شمار می آورند و بعضی عقیده دارند که جانشین خوبی برای نوشیدنی قهوه واقعی است. برخی هم اعتقاد دارند که این نوشیدنی، اصلاً قهوه نیست و نوعی نوشیدنی خاص خود می باشد.
جنبه های اجتماعی نوشیدنی قهوه
کشورهای آمریکا، آلمان و فنلاند به ترتیب، بیشترین میزان مصرف قهوه را دارند. در کانادا و اروپا هم این نوشیدنی رایج است و بسیاری از رستوران ها تخصص ویژه ای در تهیه ی این نوشیدنی دارند.
در این رستوران ها چای، انواع ساندویچ، انواع کیک و کلوچه و دیگر انواع اسنک هم عرضه می شود. افرادی که این نوشیدنی را خیلی دوست دارند، معمولاً در پیک نیک ها و یا مسافرت ها قهوه را آماده نموده و داخل فلاسک که تا مدتها آن را گرم نگه می دارد با خود می برند.
در برخی کشورها، مخصوصاً شمال فرانسه، نوشیدنی قهوه جایگاه خاصی در عصرانه دارد. افراد، دوستان و افراد فامیل خود را به عصرانه دعوت می کنند و به عنوان عصرانه، به آنها قهوه با کیک می دهند. معمولاً این کیک ها را خانم ها خود در خانه تهیه می کنند.البته از قهوه در وعده صبحانه هم بسیار زیاد استفاده می کنند.
مواد محرک موجود در قهوه
همان طور که می دانید، قهوه دارای کافئین بوده که نوعی ماده محرک محسوب می شود. بنابراین معمولاً برای صبحانه و هنگام کار، از این نوع نوشیدنی استفاده می کنند (چون کافئین خاصیت از بین بردن حالت خواب آلودگی دارد). دانش آموزان و دانشجویان هم در شب های امتحانات، از این نوشیدنی استفاده می کنند که قدرت تمرکزشان بالا رود. کارمندان هم وقتی خسته می شوند و احساس می کنند که برای ادامه کار دیگر انرژی ندارند، با خوردن یک فنجان قهوه انرژی خود را باز می یابند.
قهوه بدون کافئین، نوعی قهوه است که کافئین موجود در آن را با استفاده از آب یا یک حلال دیگر، مثلاً تری کلرو اتیلن گرفته اند.
قهوه به عنوان نوعی کود
تفاله نوشیدنی قهوه کود خوبی محسوب می شود، چون میزان نیتروژن آن بسیار بالاست. نیتروژن بخش عمده RNA و DNA و همچنین پروتئین را تشکیل می دهد که گیاهان برای رشد خود، به این مواد نیاز اساسی دارند. پودر قهوه پتاسیم، فسفر و بسیاری از مواد لازم برای رشد گیاه را هم در بر می گیرد. بسیاری از باغبان ها به این نتیجه رسیده اند که با اضافه کردن پودر قهوه به خاک، گل های رز بزرگ و خوشرنگ می شوند.
خطر نوشیدن قهوه برای سلامتی کافئین موجود در قهوه می تواند فرد مصرف کننده را معتاد کند یا احتمال خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش دهد. افرادی که از این نوشیدنی زیاد مصرف می کنند، همگی نوعی حالت عصبی را پس از مصرف زیاد قهوه بیان می کنند. در سال های اخیر، تحقیقات نشان داده اند که مصرف چای، به مراتب کم ضررتر و سالم تر از مصرف قهوه است. البته چای هم کافئین دارد، اما مقدار این کافئین کمتر است.
تحقیقات مختلفی در زمینه ضررهای نوشیدن قهوه صورت گرفته است. برای مثال، تحقیقی که در فوریه سال 2003 م در کشور دانمارک بر روی 18.478 زن باردار که میزان مصرف قهوه آنها در دوران بارداری شان زیاد بود صورت گرفت، نشان داد که احتمال مرده به دنیا آمدن نوزاد در مادرانی که هنگام بارداری قهوه زیاد می نوشیدند (تقریبا 4 تا 7 فنجان در روز) بسیار بیشتر از مادرانی است که از این نوشیدنی خیلی کم استفاده می کنند.
تحقیقی که در سال 2004 انجام شد نشان داد که مصرف بیش از یک فنجان قهوه در روز، سبب افزایش التهاب و حالت برافروختگی می شود. در نتیجه این حالت، مصرف قهوه تأثیر مضاعفی بر عروق قلبی می گذارد.
روشهای درست کردن قهوه
برای تهیه نوشیدنی قهوه، قهوه را می توان به صورت های مختلف دم کرد. تمام این روش ها را به چهار دسته کلی تقسیم بندی نموده اند که تفاوت این روش ها تنها به این نکته بستگی دارد که چگونه آب را به قهوه اضافه می کنند.
جوشاندن
یکی از روش های قدیمی دم کردن قهوه که هنوز در خاور میانه، آفریقای شمالی، ترکیه و یونان به کار می رود، این است که قهوه را به همراه آب، داخل قوری می ریزند و اجازه می دهند که آرام به جوش آید. این نوع قهوه را گاهی شیرین مصرف می کنند. برای این کارچند حبه قند داخل قوری می ریزند و می گذارند تا همراه قهوه به جوش آید. گاهی به این قهوه هل هم اضافه می کنند.
شناخت گیاه قهوه
گیاه قهوه را در نواحی گرمسیر می کارند؛ قهوه در ابتدا به شکل بته یا درختچه کوتاه و نیرومندی است که قادر است به راحتی تا ارتفاع 3 الی 3.5 متری رشد نماید. این گیاه در برابر هرس کردن های شدید هم از خود مقاومت نشان می دهد. اما نمی تواند در برف و یخ زمستان دوام آورد. بهترین آب و هوا برای رشد گیاه قهوه، آب و هوای گرم می باشد. برای محصول دهی مناسب قهوه (17 تن قهوه در هر هکتار)، آبیاری کافی و کود مناسب، لازم به نظر می رسد.
انواع قهوه بسیار زیادند، اما در میان آنها قهوه عربی (Arabica) بهترین کیفیت را داراست. انواع دیگر قهوه (از جمله قهوه Robusta ) در آب و هوایی که نوع عربی قادر به رشد در آن نیست هم پرورش می یابد.
گیاه قهوه میوه های بنفش یا قرمز رنگی تولید می کند که داخل هر کدام از این میوه ها، دو دانه قهوه وجود دارد. البته این دانه قهوه باید مراحل زیادی طی کند تا برای مصرف آماده شود.
گیاه قهوه پس از گذشت 3 تا 5 سال از زمان کاشت، میوه می دهد. این گیاه عمر بسیار طولانی داشته و تقریبا به مدت 50 تا 60 سال همچنان میوه می دهد. شکوفه های گیاه قهوه از نظر رنگ و بو به شکوفه یاسمن شبیهند. تقریباً نه ماه طول می کشد که میوه گیاه قهوه کاملاً رسیده شود.
تهیه نمودن قهوه
پس از کندن میوه قهوه، آنرا پوست می کنند تا دانه های قهوه را از آن خارج نمایند. سپس دانه ها را تخمیر می نمایند (معمولاً برای این کار، دانه را به مدت 10 الی 36 ساعت در آب خیس می کنند). بعد دانه ها را می شویند و در نور آفتاب خشک می کنند. این فرایند بسیار وقت گیر و پرهزینه بوده و نیازمند کار سخت است.
زمانی که دانه های خام قهوه به کشوری که مقصد آنهاست (کشور وارد کننده قهوه) می رسد، دانه را در دمای 200 درجه سانتی گراد برشته می نمایند. این کار باعث تیره شدن رنگ دانه می شود و به علاوه، خواص شیمیایی قهوه و در نتیجه عطر و طعم آنرا هم تغییر می دهد. یکی از مهم ترین این تغییرات شیمیایی، کاراملی شدن قند موجود در دانه قهوه می باشد. سپس دانه قهوه را آسیاب می کنند. معمولاً برای بهتر شدن طعم و مزه قهوه، 8 یا 9 نوع مختلف قهوه را با هم مخلوط می کنند.
مشکلات تولید قهوه خوب
برای تولید قهوه با کیفیت عالی مسائل زیادی وجود دارد. وجود آفات گیاهی، هرس کردن نامناسب، ندادن کود مناسب و کافی به گیاه، برداشت اشتباه محصول (برداشت دیر هنگام قهوه)، تخمیر نامناسب دانه قهوه که طعم نامطبوعی ایجاد می نماید و... همگی سبب تولید قهوه با کیفیت پایین می شوند.
تولید قهوه
تقریباً 10 میلیون نفر در کار پرورش گیاه قهوه در سراسر دنیا در حال فعالیت هستند. هر کشاورز می تواند روزانه 50 تا 100 کیلو میوه قهوه بدست آورد که از این مقدار، 10 تا 20 کیلوگرم قهوه تولید می شود. قهوه های تولید شده در برزیل و کلمبیا، تقریباً 40 درصد قهوه تولیدی در کل دنیا را در بر می گیرند.
تاریخچه قهوه
به احتمال زیاد قهوه اولین بار در کشور اتیوپی تولید شد. البته برخی کشور یمن را منشا تولید قهوه می دانند. این دانه اولین بار در قرن 13، در جهان عرب شهرت یافت و شهرت آن هم بیشتر به این دلیل بود که دین اسلام که ابتدا در جهان عرب گسترش یافت، نوشیدنی های الکلی را حرام بشمار می آورد و نوشیدنی قهوه به عنوان جایگزینی برای نوشیدنی های الکلی استفاده می شد.
پس از آغاز قرن 17، گیاه قهوه که با قاچاق دانه های بسیار حاصلخیز به کشور هند راه یافته بود، در این کشور هم پرورش یافت. تقریباً در سال 1650م، قهوه به کشور انگلستان وارد می شد و کافی شاپ ها در شهرهای آکسفورد و لندن تاسیس شدند. کشت گیاه قهوه در انگلستان از همان زمان آغاز گردید، اما آفت ها و شرایط نامناسب جوی، گیاهان قهوه را نابود نمود و انگلیسی ها مجبور شدند به جای کشت قهوه، به کشت چای روی بیاورند.
تا قبل از آغاز قرن 18، استفاده از نوشیدنی قهوه در سراسر اروپا رایج شده بود. کشورهای اروپایی این گیاه را به مناطق گرمسیر معرفی کردند تا این کشورها نسبت به کشت و تولید انبوه گیاه قهوه اقدام نمایند.
امروزه بزرگترین کشورهای تولید کننده قهوه عبارتند از: پورتو ریکو، برزیل، کلمبیا، ویتنام، اندونزی، مکزیک و هند. البته در هفتاد کشور دیگر هم قهوه تولید می شود، ولی میزان تولید آن کشورها کمتر است.
بزرگترین وارد کنندکان قهوه، ایالات متحده آمریکا، آلمان، ژاپن، فرانسه، ایتالیا و اسپانیا می باشند.
بیشترین میزان مصرف سرانه قهوه در کشورهای فنلاند (11 کیلوگرم)، دانمارک (9.7 کیلو گرم)، نروژ (9.5 کیلوگرم)، سوئد (8.6 کیلوگرم) و استرالیا (7.8 کیلوگرم) مشاهده شده است. ایالات متحده آمریکا با اینکه بزرگترین وارد کننده قهوه است، اما مصرف سرانه آن تنها 4.1 کیلوگرم می باشد.
انواع دانه های قهوه قهوه ها به دو گونه کلی تقسیم می شوند:
نوع عربی Arabica نوعی قهوه سنتی است که عطر و طعم آن از همه بهتر است.
نوع روبوستا Robusta که میزان کافئین آن بیشتر است و در آب و هوایی که نوع اول در آن قادر به رشد نیست، پرورش می یابد. بنابراین از این نوع قهوه به دلیل ارزان تر بودن، برای مصارف مختلف استفاده می کنند. از نوع روبوستا معمولاً به تنهایی استفاده نمی شود، چون طعم تلخ و ترشی دارد. انواع بهتر آن را برای تهیه اسپرسو به کار می برند.
قهوه عربی را بر اساس بندری که این نوع قهوه از آنجا صادر می شد نام گذاری کرده بودند. امروزه انواع قهوه ها نسبت به گذشته خاص تر شده است. معمولاً نام قهوه ها را با توجه به نام کشور، ناحیه و گاهی نام ایالت تولید کننده قهوه می گذارند.
نگهداری طولانی مدت قهوه
انواع خاصی از قهوه هستند که با گذر زمان، طعم و مزه بهتری پیدا می کنند. این دسته از قهوه ها هرچه بیشتر بمانند حالت ترشی آنها کمتر شده و عطر بهتر و مناسب تری پیدا می کنند. برخی تولید کنندگان قهوه، دانه های قهوه ای که به مدت 3 سال مانده اند را به فروش می رسانند. مغازه هایی هم در کشور اندونزی وجود دارند که دانه های خام قهوه که به مدت 8 سال مانده را می فروشند.
برشته نمودن دانه قهوه
برشته کردن، فرآیند مکملی برای تولید نوشیدنی خوش طعم و دلچسب است. زمانی که دانه ی قهوه سبز رنگ را برشته می کنند، حجم دانه به دو برابر افزایش می یابد و رنگ و غلظت دانه تغییر می کند. وقتی که دانه حرارت می بیند، ابتدا به رنگ زرد و به تدریج به رنگ قهوه ای روشن که به رنگ دارچین شبیه است در می آید. هنگام حرارت دادن، چربی دانه قهوه بر سطح دانه پدیدار می شود. هر چه دانه را بیشتر حرارت دهیم، به رنگ قهوه ای تیره در می آید.
دانه هایی که کمتر حرارت دیده اند، هنوز طعم و مزه اصلی خود را دارا هستند. منظور از طعم اصلی، مزه دانه است که طی شرایط آب و هوایی و همچنین خاکی که دانه در آن رشد نموده بوجود آمده است. معمولاً دانه های قهوه نقاط معروفی همچون کنیا و جاوا را کمی حرارت می دهند تا طعم دانه محفوظ بماند.
وقتی دانه قهوه را زیاد حرارت دهیم، به رنگ قهوه ای تیره در می آید و طعم اصلی دانه، تحت تاثیر خود فرایند برشته نمودن، دچار تغییر می شود. در مورد دانه های تیره، حرارت دادن و برشته نمودن دانه مانع می شود که طعم اصلی دانه باقی بماند و بنابراین معمولاً نمی توان مکانی که دانه در آن رشد نموده را تشخیص داد. این دانه ها را بر اساس درجه ی حرارت دادنشان دسته بندی می کنند.
البته می توان دانه ی قهوه خام سبز رنگ را خریداری نمود و آنها را با توجه به نوعی که می پسندید طبق حرارت دلخواه داخل فر حرارت داد (تقریباً مثل روش تهیه ذرت بو داده). حتی گاهی می توان دانه قهوه را داخل تابه حرارت داد و برشته نمود. دستگاه های خاصی هم برای برشته کردن قهوه در خانه وجود دارد.
آسیاب کردن دانه قهوه
پودر کردن دانه قهوه بر طعم آن اثر مطلوبی دارد. هرچه قهوه را بهتر آسیاب نمایند، عطر و طعم واقعی آن بیشتر آشکار می شود. برای آسیاب کردن دانه قهوه ای که قرار است آن را دم کنند (تهیه نوشیدنی قهوه) سه روش وجود دارد:
آسیاب کردن: استفاده از آسیاب سنگی که دارای دو قسمت متحرک است که می چرخند و دانه بین این دو سنگ آسیاب می شود، در حالی که احتمال سوختن دانه هم بسیار کم است. آسیاب های سنگی احتمال کند و یا خراب شدنشان از انواع دیگر آسیاب کمتر است.
آسیاب های سنگی معمولاً عطر و بوی دانه را حفظ نموده و دانه های نرم و ریز تری تولید می کنند. هرچه سرعت کمتر باشد، حرارت کمتری به دانه قهوه وارد می شود و بنابراین قسمت عمده رایحه و عطر قهوه حفظ می شود. این نوع آسیاب ها قادرند که دانه ی قهوه را آن قدر ریز کنند که برای تهیه قهوه ی ترک، اینگونه باید قهوه را آسیاب نمود.
آسیاب هایی که از نوع صفحه دار باشند با سرعت بیشتری نسبت به آسیاب سنگی، دانه ها را آسیاب می کنند و بنابراین دانه قهوه گرم تر می شود. این آسیاب ها با صرفه ترین نوع آسیاب بوده و قهوه پایدار و با دوامی تولید می کنند که برای مصارف مختلف می توان از آن استفاده کرد. البته به خاطر داشته باشید که این نوع پودر قهوه به نرمی و ریزی قهوه ای که با آسیاب سنگی آسیاب می شود، نیست.
ریز کردن: بیشتر آسیاب های امروزی دانه قهوه را به تکه های ریز تبدیل می کنند. اگرچه نتیجه ی این کار همچون آسیاب نمودن است، برخی افراد عقیده دارند که تهیه ی پودر قهوه به این صورت، زیاد مناسب نیست.
آسیاب های برقی دارای تیغه های تیزی می باشند که با سرعت 20000 تا 30000 دور در دقیقه می چرخند. دانه قهوه ای که با این آسیاب ها پودر شود، یک دست نبوده و دارای دانه های ریز و درشت است. همچنین نسبت به پودر قهوه ای که با آسیاب سنگی به دست می آید، حرارت بالاتری دارد. از این آسیاب ها برای پودر نمودن انواع ادویه جات هم استفاده می شود.
کوبیدن: این روش مخصوص تهیه قهوه ترک است. قهوه ترک از قهوه ای تهیه می شود که آن قدر دانه را در هاون کوبیده اند که تبدیل به گرد قهوه شده است. این نوع قهوه به قدری ریز است که نمی توان برای مصارف مختلف از آن استفاده نمود. طرز تهیه قهوه ترک در قسمت نوشیدنی قهوه آمده است.
شناخت گیاه قهوه گیاه قهوه را در نواحی گرمسیر می کارند؛ قهوه در ابتدا به شکل بته یا درختچه کوتاه و نیرومندی است که قادر است به راحتی تا ارتفاع 3 الی 3.5 متری رشد نماید. این گیاه در برابر هرس کردن های شدید هم از خود مقاومت نشان می دهد. اما نمی تواند در برف و یخ زمستان دوام آورد. بهترین آب و هوا برای رشد گیاه قهوه، آب و هوای گرم می باشد. برای محصول دهی مناسب قهوه (17 تن قهوه در هر هکتار)، آبیاری کافی و کود مناسب، لازم به نظر می رسد. انواع قهوه بسیار زیادند، اما در میان آنها قهوه عربی (Arabica) بهترین کیفیت را داراست. انواع دیگر قهوه (از جمله قهوه Robusta ) در آب و هوایی که نوع عربی قادر به رشد در آن نیست هم پرورش می یابد. گیاه قهوه میوه های بنفش یا قرمز رنگی تولید می کند که داخل هر کدام از این میوه ها، دو دانه قهوه وجود دارد. البته این دانه قهوه باید مراحل زیادی طی کند تا برای مصرف آماده شود. گیاه قهوه پس از گذشت 3 تا 5 سال از زمان کاشت، میوه می دهد. این گیاه عمر بسیار طولانی داشته و تقریبا به مدت 50 تا 60 سال همچنان میوه می دهد. شکوفه های گیاه قهوه از نظر رنگ و بو به شکوفه یاسمن شبیهند. تقریباً نه ماه طول می کشد که میوه گیاه قهوه کاملاً رسیده شود. تهیه نمودن قهوه پس از کندن میوه قهوه، آنرا پوست می کنند تا دانه های قهوه را از آن خارج نمایند. سپس دانه ها را تخمیر می نمایند (معمولاً برای این کار، دانه را به مدت 10 الی 36 ساعت در آب خیس می کنند). بعد دانه ها را می شویند و در نور آفتاب خشک می کنند. این فرایند بسیار وقت گیر و پرهزینه بوده و نیازمند کار سخت است. زمانی که دانه های خام قهوه به کشوری که مقصد آنهاست (کشور وارد کننده قهوه) می رسد، دانه را در دمای 200 درجه سانتی گراد برشته می نمایند. این کار باعث تیره شدن رنگ دانه می شود و به علاوه، خواص شیمیایی قهوه و در نتیجه عطر و طعم آنرا هم تغییر می دهد. یکی از مهم ترین این تغییرات شیمیایی، کاراملی شدن قند موجود در دانه قهوه می باشد. سپس دانه قهوه را آسیاب می کنند. معمولاً برای بهتر شدن طعم و مزه قهوه، 8 یا 9 نوع مختلف قهوه را با هم مخلوط می کنند. مشکلات تولید قهوه خوب برای تولید قهوه با کیفیت عالی مسائل زیادی وجود دارد. وجود آفات گیاهی، هرس کردن نامناسب، ندادن کود مناسب و کافی به گیاه، برداشت اشتباه محصول (برداشت دیر هنگام قهوه)، تخمیر نامناسب دانه قهوه که طعم نامطبوعی ایجاد می نماید و... همگی سبب تولید قهوه با کیفیت پایین می شوند. تولید قهوه تقریباً 10 میلیون نفر در کار پرورش گیاه قهوه در سراسر دنیا در حال فعالیت هستند. هر کشاورز می تواند روزانه 50 تا 100 کیلو میوه قهوه بدست آورد که از این مقدار، 10 تا 20 کیلوگرم قهوه تولید می شود. قهوه های تولید شده در برزیل و کلمبیا، تقریباً 40 درصد قهوه تولیدی در کل دنیا را در بر می گیرند. تاریخچه قهوه به احتمال زیاد قهوه اولین بار در کشور اتیوپی تولید شد. البته برخی کشور یمن را منشا تولید قهوه می دانند. این دانه اولین بار در قرن 13، در جهان عرب شهرت یافت و شهرت آن هم بیشتر به این دلیل بود که دین اسلام که ابتدا در جهان عرب گسترش یافت، نوشیدنی های الکلی را حرام بشمار می آورد و نوشیدنی قهوه به عنوان جایگزینی برای نوشیدنی های الکلی استفاده می شد. پس از آغاز قرن 17، گیاه قهوه که با قاچاق دانه های بسیار حاصلخیز به کشور هند راه یافته بود، در این کشور هم پرورش یافت. تقریباً در سال 1650م، قهوه به کشور انگلستان وارد می شد و کافی شاپ ها در شهرهای آکسفورد و لندن تاسیس شدند. کشت گیاه قهوه در انگلستان از همان زمان آغاز گردید، اما آفت ها و شرایط نامناسب جوی، گیاهان قهوه را نابود نمود و انگلیسی ها مجبور شدند به جای کشت قهوه، به کشت چای روی بیاورند. تا قبل از آغاز قرن 18، استفاده از نوشیدنی قهوه در سراسر اروپا رایج شده بود. کشورهای اروپایی این گیاه را به مناطق گرمسیر معرفی کردند تا این کشورها نسبت به کشت و تولید انبوه گیاه قهوه اقدام نمایند. امروزه بزرگترین کشورهای تولید کننده قهوه عبارتند از: پورتو ریکو، برزیل، کلمبیا، ویتنام، اندونزی، مکزیک و هند. البته در هفتاد کشور دیگر هم قهوه تولید می شود، ولی میزان تولید آن کشورها کمتر است. بزرگترین وارد کنندکان قهوه، ایالات متحده آمریکا، آلمان، ژاپن، فرانسه، ایتالیا و اسپانیا می باشند. بیشترین میزان مصرف سرانه قهوه در کشورهای فنلاند (11 کیلوگرم)، دانمارک (9.7 کیلو گرم)، نروژ (9.5 کیلوگرم)، سوئد (8.6 کیلوگرم) و استرالیا (7.8 کیلوگرم) مشاهده شده است. ایالات متحده آمریکا با اینکه بزرگترین وارد کننده قهوه است، اما مصرف سرانه آن تنها 4.1 کیلوگرم می باشد. انواع دانه های قهوه قهوه ها به دو گونه کلی تقسیم می شوند: نوع عربی Arabica نوعی قهوه سنتی است که عطر و طعم آن از همه بهتر است. نوع روبوستا Robusta که میزان کافئین آن بیشتر است و در آب و هوایی که نوع اول در آن قادر به رشد نیست، پرورش می یابد. بنابراین از این نوع قهوه به دلیل ارزان تر بودن، برای مصارف مختلف استفاده می کنند. از نوع روبوستا معمولاً به تنهایی استفاده نمی شود، چون طعم تلخ و ترشی دارد. انواع بهتر آن را برای تهیه اسپرسو به کار می برند. قهوه عربی را بر اساس بندری که این نوع قهوه از آنجا صادر می شد نام گذاری کرده بودند. امروزه انواع قهوه ها نسبت به گذشته خاص تر شده است. معمولاً نام قهوه ها را با توجه به نام کشور، ناحیه و گاهی نام ایالت تولید کننده قهوه می گذارند. نگهداری طولانی مدت قهوه انواع خاصی از قهوه هستند که با گذر زمان، طعم و مزه بهتری پیدا می کنند. این دسته از قهوه ها هرچه بیشتر بمانند حالت ترشی آنها کمتر شده و عطر بهتر و مناسب تری پیدا می کنند. برخی تولید کنندگان قهوه، دانه های قهوه ای که به مدت 3 سال مانده اند را به فروش می رسانند. مغازه هایی هم در کشور اندونزی وجود دارند که دانه های خام قهوه که به مدت 8 سال مانده را می فروشند. برشته نمودن دانه قهوه برشته کردن، فرآیند مکملی برای تولید نوشیدنی خوش طعم و دلچسب است. زمانی که دانه ی قهوه سبز رنگ را برشته می کنند، حجم دانه به دو برابر افزایش می یابد و رنگ و غلظت دانه تغییر می کند. وقتی که دانه حرارت می بیند، ابتدا به رنگ زرد و به تدریج به رنگ قهوه ای روشن که به رنگ دارچین شبیه است در می آید. هنگام حرارت دادن، چربی دانه قهوه بر سطح دانه پدیدار می شود. هر چه دانه را بیشتر حرارت دهیم، به رنگ قهوه ای تیره در می آید. دانه هایی که کمتر حرارت دیده اند، هنوز طعم و مزه اصلی خود را دارا هستند. منظور از طعم اصلی، مزه دانه است که طی شرایط آب و هوایی و همچنین خاکی که دانه در آن رشد نموده بوجود آمده است. معمولاً دانه های قهوه نقاط معروفی همچون کنیا و جاوا را کمی حرارت می دهند تا طعم دانه محفوظ بماند. وقتی دانه قهوه را زیاد حرارت دهیم، به رنگ قهوه ای تیره در می آید و طعم اصلی دانه، تحت تاثیر خود فرایند برشته نمودن، دچار تغییر می شود. در مورد دانه های تیره، حرارت دادن و برشته نمودن دانه مانع می شود که طعم اصلی دانه باقی بماند و بنابراین معمولاً نمی توان مکانی که دانه در آن رشد نموده را تشخیص داد. این دانه ها را بر اساس درجه ی حرارت دادنشان دسته بندی می کنند. البته می توان دانه ی قهوه خام سبز رنگ را خریداری نمود و آنها را با توجه به نوعی که می پسندید طبق حرارت دلخواه داخل فر حرارت داد (تقریباً مثل روش تهیه ذرت بو داده). حتی گاهی می توان دانه قهوه را داخل تابه حرارت داد و برشته نمود. دستگاه های خاصی هم برای برشته کردن قهوه در خانه وجود دارد. آسیاب کردن دانه قهوه پودر کردن دانه قهوه بر طعم آن اثر مطلوبی دارد. هرچه قهوه را بهتر آسیاب نمایند، عطر و طعم واقعی آن بیشتر آشکار می شود. برای آسیاب کردن دانه قهوه ای که قرار است آن را دم کنند (تهیه نوشیدنی قهوه) سه روش وجود دارد: آسیاب کردن: استفاده از آسیاب سنگی که دارای دو قسمت متحرک است که می چرخند و دانه بین این دو سنگ آسیاب می شود، در حالی که احتمال سوختن دانه هم بسیار کم است. آسیاب های سنگی احتمال کند و یا خراب شدنشان از انواع دیگر آسیاب کمتر است. آسیاب های سنگی معمولاً عطر و بوی دانه را حفظ نموده و دانه های نرم و ریز تری تولید می کنند. هرچه سرعت کمتر باشد، حرارت کمتری به دانه قهوه وارد می شود و بنابراین قسمت عمده رایحه و عطر قهوه حفظ می شود. این نوع آسیاب ها قادرند که دانه ی قهوه را آن قدر ریز کنند که برای تهیه قهوه ی ترک، اینگونه باید قهوه را آسیاب نمود. آسیاب هایی که از نوع صفحه دار باشند با سرعت بیشتری نسبت به آسیاب سنگی، دانه ها را آسیاب می کنند و بنابراین دانه قهوه گرم تر می شود. این آسیاب ها با صرفه ترین نوع آسیاب بوده و قهوه پایدار و با دوامی تولید می کنند که برای مصارف مختلف می توان از آن استفاده کرد. البته به خاطر داشته باشید که این نوع پودر قهوه به نرمی و ریزی قهوه ای که با آسیاب سنگی آسیاب می شود، نیست. ریز کردن: بیشتر آسیاب های امروزی دانه قهوه را به تکه های ریز تبدیل می کنند. اگرچه نتیجه ی این کار همچون آسیاب نمودن است، برخی افراد عقیده دارند که تهیه ی پودر قهوه به این صورت، زیاد مناسب نیست. آسیاب های برقی دارای تیغه های تیزی می باشند که با سرعت 20000 تا 30000 دور در دقیقه می چرخند. دانه قهوه ای که با این آسیاب ها پودر شود، یک دست نبوده و دارای دانه های ریز و درشت است. همچنین نسبت به پودر قهوه ای که با آسیاب سنگی به دست می آید، حرارت بالاتری دارد. از این آسیاب ها برای پودر نمودن انواع ادویه جات هم استفاده می شود. کوبیدن: این روش مخصوص تهیه قهوه ترک است. قهوه ترک از قهوه ای تهیه می شود که آن قدر دانه را در هاون کوبیده اند که تبدیل به گرد قهوه شده است. این نوع قهوه به قدری ریز است که نمی توان برای مصارف مختلف از آن استفاده نمود. طرز تهیه قهوه ترک در قسمت نوشیدنی قهوه آمده است. نوشیدنی قهوه نوعی نوشیدنی گرم است که از دانه برشته شده قهوه که از گیاه قهوه بدست می آید، تهیه می شود. این نوع نوشیدنی همچون چای، جایگاه خاصی در انواع نوشیدنی های گرم دارد. با اضافه نمودن مواد مختلف به نوشیدنی قهوه و همچنین با روش های مختلف دم کردن آن، انواع متفاوتی از این نوع نوشیدنی را تهیه می کنند. روش های مختلف دم کردن قهوه برای تهیه نوشیدنی قهوه، قهوه را می توان به صورت های مختلف دم کرد. تمام این روش ها را به چهار دسته کلی تقسیم بندی نموده اند که تفاوت این روش ها تنها به این نکته بستگی دارد که چگونه آب را به قهوه اضافه می کنند. جوشاندن یکی از روش های قدیمی دم کردن قهوه که هنوز در خاور میانه، آفریقای شمالی، ترکیه و یونان به کار می رود، این است که قهوه را به همراه آب، داخل قوری می ریزند و اجازه می دهند که آرام به جوش آید. این نوع قهوه را گاهی شیرین مصرف می کنند. برای این کارچند حبه قند داخل قوری می ریزند و می گذارند تا همراه قهوه به جوش آید. گاهی به این قهوه هل هم اضافه می کنند. قهوه ترک به این روش تهیه می شود. قهوه بدست آمده، نوشیدنی غلیظی است که رویش کف دارد و پودر قهوه هم در ته فنجان، ته نشین شده است. تحت فشار قرار دادن قهوه اسپرسو ، با تحت فشار قرار دادن آب داغ تهیه می شود. این روش برای تهیه انواع نوشیدنی های قهوه به کار می رود. قهوه اسپرسو طعم متمایزی داشته و به علاوه رویش ماده خامه مانندی جمع می شود. در این روش از نوعی قوری که سه بخش دارد استفاده می کنند. در قسمت پایینی، آب می ریزند. پس از آن که آب به جوش می آید، با فشار وارد قسمت میانی می شود که پودر قهوه در آن قسمت قرار دارد. در نهایت، نوشیدنی قهوه در قسمت بالایی قوری جمع می شود. معمولاً قوری را روی گاز می گذارند تا عملیات تهیه قهوه صورت گیرد. کمک گرفتن از نیروی جاذبه روشی دیگر برای تهیه ی نوشیدنی قهوه، قرار دادن پودر قهوه داخل یک صافی است که آب جوش قطره قطره روی قهوه می چکد. طعم این قهوه به میزان آب و قهوه بسیار بستگی دارد. اما کلاً طعم قهوه اسپرسو از این قهوه بهتر است. در این روش با استفاده از نیروی جاذبه، آب از میان پودر قهوه عبور می کند و قهوه خوش طعمی را ایجاد می نماید. خیس کردن در این روش از استوانه ای شیشه ای که دارای پیستون صافی داری است استفاده می کنند. قهوه و آب جوش در استوانه با هم مخلوط می شوند (معمولاً به مدت چند دقیقه) قبل از آن که پیستون که به شکل فویل است، پایین بیاید. در این هنگام نوشیدنی قهوه در قسمت بالایی آماده ریختن است. قهوه های کیسه ای نسبت به چای کیسه ای کمیاب ترند. این امر به دلیل آن است که در تهیه ی قهوه کیسه ای باید مقدار زیادی قهوه آسیاب شده (نسبت به چای به کار رفته در چای کیسه ای) به کار برد که از نظر اقتصادی برای تولید کنندگان این محصولات، با صرفه نمی باشد. در تمام این روش ها از مخلوط آب جوش با قهوه آسیاب شده (دانه قهوه ای که برشته و آسیاب شده است) استفاده می شود. پودر قهوه یا پشت صافی باقی می ماند یا همراه نوشیدنی داخل فنجان ریخته می شود. میزان ریز بودن دانه قهوه بستگی به نوع نوشیدنی دارد که قرار است با آن تهیه شود. دستگاه های برقی تهیه قهوه، آب را جوش می آورند و سپس مواد لازم را بدون این که لازم باشد انسان کمک زیادی کند، با هم مخلوط می کنند. این دستگاه ها بر اساس برنامه زمان بندی خاصی عمل می کنند. افرادی که در تهیه نوشیدنی قهوه مهارت دارند، دانه های سبز قهوه خام و دم کردن آنها به روش سنتی را ترجیح می دهند. انواع نوشیدنی قهوه قهوه تلخ: نوعی قهوه ی دم کرده است که بدون شکر، شیر و دیگر مواد افزودنی مصرف می شود. شیر قهوه: قهوه ای است که پس از تهیه ی آن، شیر و گاهی شکر اضافه می کنند. کاپوچینو: نوعی اسپرسو است که با شیر کف کرده و گاهی شکر و کاکائو تهیه می شود. قهوه معطر: در برخی کشورها، به نوشیدنی قهوه مواد مختلفی اضافه می نمایند. شکلات یکی از مرسوم ترین این مواد است که یا روی قهوه آماده شده می پاشند یا همراه با قهوه هنگام دم کردن، مخلوط می کنند. البته از برخی ادویه جات از جمله دارچین، جوز هندی، هل و.. هم برای معطر نمودن قهوه استفاده می کنند. قهوه یونانی یا قهوه ترک: این نوع قهوه را با جوشاندن پودر بسیار ریز قهوه در آب تهیه می کنند. این نوع قهوه را داخل قوری مسی که دسته بلندی دارد و سر آن باز است درست می کنند. زمانی که قهوه را داخل فنجان می ریزند، صافی نمی گذارند و بنابراین، پودر قهوه که دیگر به تفاله قهوه تبدیل شده است هم داخل فنجان می ریزد. معمولاً فنجان را تا مدتی حرکت نمی دهند تا این پودر قهوه کاملاً ته نشین شود. گاهی به این نوع قهوه ادویه و شکر هم اضافه می کنند. قهوه فوری قهوه فوری پودری است که قابل حل شدن در آب یا شیر می باشد. این نوع قهوه به روشی بسیار متفاوت از قهوه هایی که در بالا در موردشان توضیح داده شد، تهیه می شوند. البته این نوع قهوه مسلماً طعم قهوه هایی که برای درست کردن آنها زمان صرف می شود، را ندارد. برخی این نوشیدنی را غیر قابل تحمل به شمار می آورند و بعضی عقیده دارند که جانشین خوبی برای نوشیدنی قهوه واقعی است. برخی هم اعتقاد دارند که این نوشیدنی، اصلاً قهوه نیست و نوعی نوشیدنی خاص خود می باشد. جنبه های اجتماعی نوشیدنی قهوه کشورهای آمریکا، آلمان و فنلاند به ترتیب، بیشترین میزان مصرف قهوه را دارند. در کانادا و اروپا هم این نوشیدنی رایج است و بسیاری از رستوران ها تخصص ویژه ای در تهیه ی این نوشیدنی دارند. در این رستوران ها چای، انواع ساندویچ، انواع کیک و کلوچه و دیگر انواع اسنک هم عرضه می شود. افرادی که این نوشیدنی را خیلی دوست دارند، معمولاً در پیک نیک ها و یا مسافرت ها قهوه را آماده نموده و داخل فلاسک که تا مدتها آن را گرم نگه می دارد با خود می برند. در برخی کشورها، مخصوصاً شمال فرانسه، نوشیدنی قهوه جایگاه خاصی در عصرانه دارد. افراد، دوستان و افراد فامیل خود را به عصرانه دعوت می کنند و به عنوان عصرانه، به آنها قهوه با کیک می دهند. معمولاً این کیک ها را خانم ها خود در خانه تهیه می کنند. البته از قهوه در وعده صبحانه هم بسیار زیاد استفاده می کنند. مواد محرک موجود در قهوه همان طور که می دانید، قهوه دارای کافئین بوده که نوعی ماده محرک محسوب می شود. بنابراین معمولاً برای صبحانه و هنگام کار، از این نوع نوشیدنی استفاده می کنند (چون کافئین خاصیت از بین بردن حالت خواب آلودگی دارد). دانش آموزان و دانشجویان هم در شب های امتحانات، از این نوشیدنی استفاده می کنند که قدرت تمرکزشان بالا رود. کارمندان هم وقتی خسته می شوند و احساس می کنند که برای ادامه کار دیگر انرژی ندارند، با خوردن یک فنجان قهوه انرژی خود را باز می یابند. قهوه بدون کافئین، نوعی قهوه است که کافئین موجود در آن را با استفاده از آب یا یک حلال دیگر، مثلاً تری کلرو اتیلن گرفته اند. قهوه به عنوان نوعی کود تفاله نوشیدنی قهوه کود خوبی محسوب می شود، چون میزان نیتروژن آن بسیار بالاست. نیتروژن بخش عمده RNA و DNA و همچنین پروتئین را تشکیل می دهد که گیاهان برای رشد خود، به این مواد نیاز اساسی دارند. پودر قهوه پتاسیم، فسفر و بسیاری از مواد لازم برای رشد گیاه را هم در بر می گیرد. بسیاری از باغبان ها به این نتیجه رسیده اند که با اضافه کردن پودر قهوه به خاک، گل های رز بزرگ و خوشرنگ می شوند. خطر نوشیدن قهوه برای سلامتی کافئین موجود در قهوه می تواند فرد مصرف کننده را معتاد کند یا احتمال خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش دهد. افرادی که از این نوشیدنی زیاد مصرف می کنند، همگی نوعی حالت عصبی را پس از مصرف زیاد قهوه بیان می کنند. در سال های اخیر، تحقیقات نشان داده اند که مصرف چای، به مراتب کم ضررتر و سالم تر از مصرف قهوه است. البته چای هم کافئین دارد، اما مقدار این کافئین کمتر است. تحقیقات مختلفی در زمینه ضررهای نوشیدن قهوه صورت گرفته است. برای مثال، تحقیقی که در فوریه سال 2003 م در کشور دانمارک بر روی 18.478 زن باردار که میزان مصرف قهوه آنها در دوران بارداری شان زیاد بود صورت گرفت، نشان داد که احتمال مرده به دنیا آمدن نوزاد در مادرانی که هنگام بارداری قهوه زیاد می نوشیدند (تقریبا 4 تا 7 فنجان در روز) بسیار بیشتر از مادرانی است که از این نوشیدنی خیلی کم استفاده می کنند. تحقیقی که در سال 2004 انجام شد نشان داد که مصرف بیش از یک فنجان قهوه در روز، سبب افزایش التهاب و حالت برافروختگی می شود. در نتیجه این حالت، مصرف قهوه تأثیر مضاعفی بر عروق قلبی می گذارد. موثرترین داروی طبیعی دیابت مطالعات نشان میدهد نوشیدن چندین فنجان قهوه در روز به متابولیسم قند در بدن کمک میکند. محققان هلندی اعلام کردند نوشیدن یک فنجان قهوه یا بیشتر که میلیونها نفر به هنگام برخاستن از خواب صبحها مینوشند، ممکن است خطر ابتلا به دیابت را کاهش دهد. دانشمندان در آمستردام گفتند، ترکیبات موجود در قهوه به سوخت و ساز قند در بدن کمک میکند. از اینرو موجب کاهش خطر دیابت میشود که ۱۳۰ میلیون نفر در جهان به آن مبتلا هستند. طبق گفته Rob Van Dam از دانشگاه آمستردام ، " این اولین مطالعه و پژوهشی است که نشان میدهد قهوه میتواند برای دیابت نوع دوم مفید باشد." فرقی نمیکند قهوه به صورت کاپوچینو ، اسپرسو یا نسکافه باشد، قهوه حاوی مواد معدنی است مانند منیزیم ، پتاسیم و دیگر مواد مغذی که فواید درمانی فراوانی دارند. Van Dam و همکارانش نمیدانند کدام یک از ترکیبات قهوه مؤثر هستند یا این ترکیبات چگونه علیه دیابت فعالیت میکنند، اما وقتی مصرف قهوه را با خطر دیابت بزرگسالان ( نوع دوم ) بررسی کردند، دریافتند هر قدر افراد ، بیشتر قهوه مینوشند، خطر ابتلا آنها به بیماری دیابت کمتر است. افرادی که ۷ فنجان یا بیشتر در روز قهوه مینوشیدند ۵۰ درصد کمتر احتمال داشت به دیابت مبتلا شوند. نوشیدن چندین فنجان کمتر، تأثیر کمتری داشت. طبق گفته Van Dam برای اکثر افراد بد نیست که مقدار متعادلی قهوه بنوشند. "اما این یافته جدید باید با مطالعات و پژوهش های دیگر تأیید شود و صرفاً رسیدن به این یافته جدید به این معنی نیست که افراد باید مقدار زیادی قهوه در روز بنوشند. " طبق گفته Van Dam مطالعات نشان دادهاند که افراط در نوشیدن قهوه میتواند میزان کلسترول و خطر پوکی استخوان را افزایش دهد یا فرد را نسبت به بیماریهای استخوان آسیب پذیرتر و حساستر کند. اگر دانشمندان در مورد ترکیبات فعال قهوه ، اطلاعات بیشتر داشتند، میتوانستند نوعی قهوه درست کنند که ترکیبات مفید بیشتر و ترکیبات مضرّ کمتری داشته باشد.
قهوه ترک به این روش تهیه می شود. قهوه بدست آمده، نوشیدنی غلیظی است که رویش کف دارد و پودر قهوه هم در ته فنجان، ته نشین شده است.
تحت فشار قرار دادن
قهوه اسپرسو ، با تحت فشار قرار دادن آب داغ تهیه می شود. این روش برای تهیه انواع نوشیدنی های قهوه به کار می رود. قهوه اسپرسو طعم متمایزی داشته و به علاوه رویش ماده خامه مانندی جمع می شود.
در این روش از نوعی قوری که سه بخش دارد استفاده می کنند. در قسمت پایینی، آب می ریزند. پس از آن که آب به جوش می آید، با فشار وارد قسمت میانی می شود که پودر قهوه در آن قسمت قرار دارد. در نهایت، نوشیدنی قهوه در قسمت بالایی قوری جمع می شود. معمولاً قوری را روی گاز می گذارند تا عملیات تهیه قهوه صورت گیرد.
کمک گرفتن از نیروی جاذبه
روشی دیگر برای تهیه ی نوشیدنی قهوه، قرار دادن پودر قهوه داخل یک صافی است که آب جوش قطره قطره روی قهوه می چکد. طعم این قهوه به میزان آب و قهوه بسیار بستگی دارد. اما کلاً طعم قهوه اسپرسو از این قهوه بهتر است. در این روش با استفاده از نیروی جاذبه، آب از میان پودر قهوه عبور می کند و قهوه خوش طعمی را ایجاد می نماید.
خیس کردن
در این روش از استوانه ای شیشه ای که دارای پیستون صافی داری است استفاده می کنند. قهوه و آب جوش در استوانه با هم مخلوط می شوند (معمولاً به مدت چند دقیقه) قبل از آن که پیستون که به شکل فویل است، پایین بیاید. در این هنگام نوشیدنی قهوه در قسمت بالایی آماده ریختن است.
قهوه های کیسه ای نسبت به چای کیسه ای کمیاب ترند. این امر به دلیل آن است که در تهیه ی قهوه کیسه ای باید مقدار زیادی قهوه آسیاب شده (نسبت به چای به کار رفته در چای کیسه ای) به کار برد که از نظر اقتصادی برای تولید کنندگان این محصولات، با صرفه نمی باشد.
در تمام این روش ها از مخلوط آب جوش با قهوه آسیاب شده (دانه قهوه ای که برشته و آسیاب شده است) استفاده می شود. پودر قهوه یا پشت صافی باقی می ماند یا همراه نوشیدنی داخل فنجان ریخته می شود. میزان ریز بودن دانه قهوه بستگی به نوع نوشیدنی دارد که قرار است با آن تهیه شود.
دستگاه های برقی تهیه قهوه، آب را جوش می آورند و سپس مواد لازم را بدون این که لازم باشد انسان کمک زیادی کند، با هم مخلوط می کنند. این دستگاه ها بر اساس برنامه زمان بندی خاصی عمل می کنند. افرادی که در تهیه نوشیدنی قهوه مهارت دارند، دانه های سبز قهوه خام و دم کردن آنها به روش سنتی را ترجیح می دهند.
انواع نوشیدنی قهوه
قهوه تلخ: نوعی قهوه ی دم کرده است که بدون شکر، شیر و دیگر مواد افزودنی مصرف می شود.
شیر قهوه: قهوه ای است که پس از تهیه ی آن، شیر و گاهی شکر اضافه می کنند.
کاپوچینو: نوعی اسپرسو است که با شیر کف کرده و گاهی شکر و کاکائو تهیه می شود.
قهوه معطر: در برخی کشورها، به نوشیدنی قهوه مواد مختلفی اضافه می نمایند. شکلات یکی از مرسوم ترین این مواد است که یا روی قهوه آماده شده می پاشند یا همراه با قهوه هنگام دم کردن، مخلوط می کنند. البته از برخی ادویه جات از جمله دارچین، جوز هندی، هل و.. هم برای معطر نمودن قهوه استفاده می کنند.
قهوه یونانی یا قهوه ترک: این نوع قهوه را با جوشاندن پودر بسیار ریز قهوه در آب تهیه می کنند. این نوع قهوه را داخل قوری مسی که دسته بلندی دارد و سر آن باز است درست می کنند. زمانی که قهوه را داخل فنجان می ریزند، صافی نمی گذارند و بنابراین، پودر قهوه که دیگر به تفاله قهوه تبدیل شده است هم داخل فنجان می ریزد. معمولاً فنجان را تا مدتی حرکت نمی دهند تا این پودر قهوه کاملاً ته نشین شود. گاهی به این نوع قهوه ادویه و شکر هم اضافه می کنند.
قهوه فوری
قهوه فوری پودری است که قابل حل شدن در آب یا شیر می باشد. این نوع قهوه به روشی بسیار متفاوت از قهوه هایی که در بالا در موردشان توضیح داده شد، تهیه می شوند. البته این نوع قهوه مسلماً طعم قهوه هایی که برای درست کردن آنها زمان صرف می شود، را ندارد. برخی این نوشیدنی را غیر قابل تحمل به شمار می آورند و بعضی عقیده دارند که جانشین خوبی برای نوشیدنی قهوه واقعی است. برخی هم اعتقاد دارند که این نوشیدنی، اصلاً قهوه نیست و نوعی نوشیدنی خاص خود می باشد.
ادامه مطلب ...